Het succes van TikTok heeft voor een groeiend aantal Nederlandse gebruikers een keerzijde. Ruim één op de drie maakt zich zorgen over dat de app te veel over hen weet. Voor degenen die al langere tijd een account hebben is dit zelfs 53%. Dit blijkt uit een representatief onderzoek dat Motivaction onder ruim duizend Nederlandse TikTok-gebruikers tussen de 10 en 35 jaar uitvoerde. Van alle gebruikers wil een ruime meerderheid (64%) meer controle hebben over wat TikTok van hen mag weten.
Al enkele jaren voert TikTok de lijst aan van snelst groeiende sociale netwerken ter wereld. Ook in Nederland behoort het van oorsprong Chinese platform tot de meest gedownloade apps, met naar schatting meer dan 4 miljoen gebruikers. Waar TikTok in het verleden vooral bekend werd om de korte, op jongeren gerichte dansfilmpjes en challenges, boort het inmiddels een veel breder, volwassener publiek aan. Niet alleen zijn nieuwe gebruikers nu relatief vaak 25 jaar en ouder, ook de ‘early adopters’ van enkele jaren geleden zijn inmiddels volwassen geworden. Onderzoeksbureau Motivaction vroeg Nederlandse TikTok- gebruikers in opdracht van stichting Massaschade & Consument naar hun gedrag op de app en hun houding ten aanzien van privacygerelateerde onderwerpen.
Privacy zorgen
Onder Nederlandse gebruikers lijkt privacy met name een belangrijk thema te worden zodra men over langere tijd een profiel heeft. Slechts 30% van hen heeft ooit de standaardinstellingen op TikTok veranderd, waardoor app-activiteit standaard zichtbaar is voor andere gebruikers. Eén op de drie gebruikers zegt zich wel zorgen te maken over het feit dat TikTok te veel van hem of haar weet. Voor de gebruikers met een profiel ouder dan vier jaar is dit 53%. Een ruime meerderheid geeft aan meer controle te willen hebben over welke informatie TikTok over hen verzamelt (64%), een percentage wat eveneens toeneemt naarmate men al langer op de app actief is (76%).
“TikTok hoeft niet te vragen naar wat iemands voorkeuren zijn, maar komt daar vanzelf achter zodra diegene enkele uren op de app doorbrengt” zegt Lucia Melcherts, voorzitter van Stichting Massaschade & Consument. “Nu de app mainstream is geworden en verder commercialiseert, is er meer aandacht voor wat er achter haar geheimzinnige algoritme schuilgaat en hoe dit zich verhoudt tot de privacy van haar gebruikers. Zo is TikTok niet transparant over welke data het van gebruikers verzamelt en hoe hun aanbevelingen tot stand komen, maar heeft het eerder dit jaar wel informatie over haar algoritme met de Chinese overheid gedeeld.”
Nederlandse gebruikers brengen dagelijks gemiddeld 61 minuten op enkel de TikTok app door. Daarnaast zijn veel van hen ook nog eens actief op YouTube (85%), Instagram (81%) en Snapchat (74%). De leeftijd van gebruikers speelt geen grote rol in hoeveel tijd er aan TikTok besteed wordt, voor alle onderzochte leeftijdscategorieën is dit nagenoeg gelijk. Veel bepalender blijkt hoe oud iemands profiel is: gebruikers die langer dan vier jaar een TikTok- profiel hebben zitten gemiddeld 68% langer op de app dan gebruikers die in de afgelopen twee jaar een account hebben aangemaakt.
'For You'-pagina effectief
Een grote meerderheid (70%) zegt zichzelf regelmatig te betrappen op op TikTok te zitten terwijl hij of zij eigenlijk iets anders had moeten doen. Van alle gebruikers geeft 80% aan TikTok eerder wel dan niet verslavend te vinden. Die verslavingsfactor komt niet vanuit het niets. TikTok onderscheidt zich van andere platforms met een geraffineerd, zelflerend algoritme, dat data van haar gebruikers verzamelt en test welke video’s ze zo lang mogelijk op de app houden. Video's op de ‘For You’-pagina haken daardoor steeds beter in op iemands interesses en behoeftes naarmate de app langer de tijd krijgt om hun data van gebruikers te verzamelen. Ook kunnen bedrijven via het advertentieplatform van TikTok met minutieuze precisie hun reclame op gebruikers afstemmen.
Ook de resultaten uit het Motivaction onderzoek bevestigen dit beeld. Gebruikers met een voorkeur voor de ‘For You’-pagina zitten dagelijks 25% langer op TikTok dan anderen, en geven vaker aan dat video’s goed aansluiten bij hun interesses en stemmingen. Twee op de vijf gebruikers heeft geen idee hoe de app bepaalt welke video’s zij te zien krijgen op hun 'For You'-pagina's, de rest kan zich er “wel iets bij voorstellen”.
Het onderscheid tussen commerciële en niet-commerciële content blijft op TikTok een dunne lijn. Voor veel mensen is het niet duidelijk of datgene wat ze zien op TikTok wel of niet een reclame is (54%). Daarnaast geeft een meerderheid aan regelmatig op andere websites reclames te zien die passen bij video’s die ze op TikTok bekeken hebben (59%). Maar liefst 87% van de gebruikers heeft wel eens geld aan iets uitgegeven naar aanleiding van een advertentie op TikTok. De meeste respondenten vinden dat TikTok te veel reclames laat zien (43%), iets meer dan degenen die vinden dat ze er precies genoeg te zien krijgen (40%).
Dit artikel verscheen eerder op de website van het Stichting Massaschade & Consument
Download hier het volledige onderzoeksrapport.
