De criteria
Van de medicijnen tot de temperatuur in de koelkast. Waar kijkt de Inspectie naar?
„Kinderen kunnen niet accepteren dat ze hun moeder zien aftakelen. Ik ben een vrouw aan het wassen, zij gilt altijd, en dan vraagt haar zoon: ‘Wat doe je met mijn moeder?’ Ik heb geantwoord: wat doet jouw moeder met míj. Ik zit onder de schrammen.”
Dit is de werkelijkheid op de werkvloer van een verpleeghuismedewerker, te lezen in een rapport van Motivaction dat deze week op verzoek van het ministerie werd gepubliceerd. In het onderzoek is mensen gevraagd naar hun kijk op verpleeghuizen. Het beeld is niet zo positief. De helft van de mensen die recent familie opzocht in een verpleeghuis, is „bezorgd” over de toekomst. Ze zien werkdruk bij het personeel, en hebben zorgen over hygiëne en privacy van de ouderen.
Dinsdagavond maakte de Inspectie voor de Gezondheidszorg, op aandringen van staatssecretaris Van Rijn (Zorg, PvdA) de namen bekend van 150 instellingen die dit jaar onder verscherpt toezicht stonden vanwege slechte prestaties bij een aantal van hun vestigingen. Bij 38 instellingen kan het toezicht nog niet worden opgeheven. Het ministerie grijpt direct in bij elf verpleeginstellingen, omdat de inspectie zorgen heeft over de directe veiligheid van bewoners.
Het voorbeeld van de gillende vrouw die een medewerker aanvalt is een situatie die dagelijks kan voorkomen in de 750 verpleeghuizen in Nederland. De vraag is: hoe extreem gaat het er aan toe in slecht presterende instellingen?
Slot op het keukenkastje
Ouderen zijn niet per se onveilig in de bekritiseerde verpleeghuizen, zegt Nienke Nieuwenhuizen, verpleeghuisarts en voorzitter van de beroepsvereniging. De inspectie, vertelt ze, kijkt bij een controle bijvoorbeeld of de koelkasten wel koud genoeg zijn afgesteld, en of de medicijnadministratie goed wordt bijgehouden. De inspectie probeert bij de bezoeken een compleet beeld te krijgen, van het slot op het keukenkastje tot de verantwoording van ‘vrijheidsbeperkende maatregelen’ in cliëntdossiers.
„Maar als dat niet allemaal op orde is, wil dat niet zeggen dat je vader of moeder niet liefdevol wordt verzorgd”, zegt Nieuwenhuizen. „Ik geloof er niets van dat bij al deze instellingen ontlasting op de muren wordt gesmeerd en de urine bij de ouderen over de enkels loopt. Het zal vaak een kwestie zijn van slordigheid in de administratie. Dat is trouwens wel belangrijk, want wie de medicijnvoorraad niet op orde heeft, creëert potentieel gevaar voor de inwoners. Maar zo’n beoordeling hoeft niet te zeggen dat inwoners direct in gevaar zijn.”
Een bewoner die valt
De inspectie ziet twee terugkerende elementen bij de verpleeghuizen die niet voldoen, zegt een woordvoerder. Het eerste is dat bestuurders niet voldoende doen om de kwaliteit en veiligheid van de zorg te verbeteren. Het tweede dat de ‘kennis en kunde’ van de zorgverleners niet toereikend zijn voor de zorg die ouderen nodig hebben; een probleem waarvoor de inspectie al jaren waarschuwt. „De zorgvraag is de laatste jaren gegroeid, de scholing heeft dat niet bijgehouden.’’
Vanuit de slechte verpleeghuizen zijn meer calamiteiten gemeld dan uit andere. Dat kan een val van een bewoner uit een til-lift zijn, of het niet juist toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen bij een demente bewoner met gedragsproblemen.
Maar bij de slecht beoordeelde verpleeghuizen is vooral sprake van potentieel gevaar, zegt de woordvoerder. „Als zaken niet in orde zijn, is er een risico dat een bewoner geen medicijnen krijgt, of verkeerde medicijnen. Daarom moeten dossiers nauwkeurig zijn bijgehouden. Deze instellingen hebben een optelsom van gebreken. De beoordeling gaat verder dan ernstige zorgen.”
Zorgverleners voelen soms een kloof tussen de regels en wat zij dagelijks meemaken. „Het is goed dat er een inspectie is, maar ze moeten meer kijken naar de praktijk en veel minder naar de papieren”, zegt een werknemer in het Motivaction-rapport. „Als zij komen, merken ze dat je dossiers niet op orde zijn. Ik lees het in de kranten. Maar als een bewoner in zijn angst 40 maal uit bed komt en je daarom het dossier niet op orde hebt, dan worden we daarvoor gestraft. We werken zo hard en de bureaucratie is zo groot dat het een oneerlijke strijd is die wij leveren.”
De IGZ hoopt dat andere verpleeghuizen hiervan leren. „We verwachten dat bestuurders de rapportages gebruiken als spiegel voor hun eigen organisatie”, zegt de woordvoerder. Familie van iemand in een van de genoemde verpleeghuizen hoeft zich wat de inspectie betreft niet meteen zorgen te maken. „Wel is het verstandig het gesprek aan te gaan en om uitleg te vragen, bijvoorbeeld met hulp van de cliëntenraad.”
Meer weten:
Lees het rapport "Verpleeghuiszorg in Nederland Belevingsonderzoek onder Nederlands publiek, professionals en bestuurders".
Bron: NRC, 06.07.2016
