Duurzaamheidsorganisatie De Gezonde Stad publiceert op 10 januari zijn jaarlijkse onderzoek op het gebied van energie, afval, voedsel, groen, schone lucht en vervoer, en concludeert daarin onder andere dat bijna de helft van de Amsterdammers de verwarming niet aanzet wanneer zij dat willen, maar ook dat het aantal vierkante meter groen per inwoner nog steeds afneemt. In het onderzoek is dit jaar ook de stem van Amsterdammers meegenomen, via een kwantitatief onderzoek uitgevoerd door onderzoeksbureau Motivaction onder meer dan 1000 inwoners. Niet alle onderzoeksresultaten uit de Monitor zijn alarmerend, maar er is werk aan de winkel.
1 miljoen inwoners
Met name op het gebied van groen, afval en voedsel is winst te behalen. Directeur Annick Mantoua: “Naar verwachting zal het inwoneraantal van Amsterdam in 2034 oplopen tot de 1 miljoen. De stad wordt dus steeds voller, en er komen steeds meer woningen en andere gebouwen bij. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk Amsterdammers weten hoe we de stad leefbaar en gezond kunnen houden. Dan kunnen we samen actie ondernemen op de plekken waar dat het hardste nodig is.” Mantoua is verheugd te zien dat uit het onderzoek blijkt dat met name de generatie millennials en Gen Z positief staan tegenover groen en afval scheiden. “Meer dan andere generaties geven zij bijvoorbeeld aan GFT afval te scheiden en willen zij meer bomen in hun buurt.”
Amsterdammers in de kou
In 2021 - nog voor de grote energiecrisis - leed al negen procent van alle Amsterdamse huishoudens aan energiearmoede. Dat is het geval wanneer tien procent of meer van het huishoudensinkomen op gaat aan de energierekening. De steekproef die De Gezonde Stad eind 2022 onder meer dan 1000 Amsterdammers deed, laat zien dat het voor 46% van de huishoudens te duur is om de verwarming aan te zetten wanneer zij dat willen. Het goede nieuws is dat alle (nieuwe) zonnepanelen in Amsterdam 30% in 2021 meer energie opwekken dan het jaar daarvoor. En dat in 2021 al 25% van het totaal aantal woningen is aangesloten op het warmtenet. Het is belangrijk om te kijken hoe we in de overgang naar groene energie bepaalde groepen meenemen, zoals huurders, zodat de energietransitie niet gaat leiden tot meer ongelijkheid in de stad.
Hittestress in de stad
35% van de Amsterdammers geeft aan in de zomer last te hebben van de hitte buiten in hun straat en zelfs 46% ervaart de warmte in huis in de zomer als zeer vervelend. In grote steden kan het op warme dagen zo’n 7 graden warmer zijn dan op het platteland. Van de 10 meest versteende buurten van Nederland liggen er 7 in Amsterdam. Zorgwekkend, want de hoeveelheid groen per inwoner blijft dalen. In 2022 was er 28,65 m2 groen per Amsterdammer, terwijl dat in 2020 nog 29,75m² groen was. Het is noodzaak om het groen in de stad behouden, en ook bij nieuwbouw genoeg ruimte te reserveren voor begroeiing. Meer groen is onmisbaar om de effecten van klimaatontregeling te dempen.
Ventileren voor gezondheid
Naar schatting leeft de gemiddelde Amsterdammer ruim een jaar korter vanwege ongezonde lucht. Luchtvervuiling staat op plek drie van de grootste gezondheidsrisico’s voor Amsterdammers, na roken en de combinatie van slechte voeding en te weinig bewegen. De luchtkwaliteit in Amsterdam is van de grote Nederlandse steden veruit de slechtste en verkeer is hiervan de grootste oorzaak. Binnen de hoofdstad is de luchtvervuiling in drukke straten tot drie keer hoger dan in straten met weinig verkeer. En luchtvervuiling beperkt zich niet tot de lucht buiten, ook in huis werkt deze vervuiling door. Door gebrekkige ventilatie in veel huizen is de lucht binnen nog vuiler dan buiten. Zelfs dichtbij een drukke weg, is de lucht buiten vaak schoner dan de lucht binnen.
Compost als kans
Waar het gemiddelde percentage voor het scheiden van afval in Nederland op 60% ligt, blijft Amsterdam steken op 32% (18% bij de bron en 14% tijdens een nascheiding). GFT-afval wordt in Amsterdam het slechtst gescheiden, slechts 1% ten opzichte van een landelijke 64% (2019). Uit de steekproef blijkt dat 52% van alle Amsterdammers GFT-afval wel graag wíl scheiden. De stad Amsterdam laat hiermee een enorme kans liggen, want meer dan een derde van de gemiddelde vuilniszak bestaat uit GFT-afval. Een mogelijke oplossing ligt in lokale verwerking van dit afval tot compost, bijvoorbeeld via het programma Afval naar Oogst wat initiatiefnemer Natascha Hagenbeek samen met De Gezonde Stad heeft uitgezet op elf locaties verspreid over de stad.
Amsterdammers eten vaker vega
60% van de Amsterdammers eet flexitarisch, vegan, vega of pescotarisch (geen vlees, maar wel vis). Daarmee zit Amsterdam boven het gemiddelde van Nederland wat rond de 50% ligt. Goed nieuws: in 2022 waren vleesvervangers voor het eerst goedkoper dan vlees, wat mogelijk heeft bijgedragen aan een stijging van het aantal mensen dat kiest voor een vegetarische maaltijd.
Handen uit de mouwen
Deze greep uit de onderzoeksresultaten laat zien dat er nog veel te winnen is in het streven naar een gezond en duurzaam Amsterdam. Tegelijkertijd kunnen Amsterdammers gelukkig zelf een belangrijke bijdrage leveren op meerdere thema’s. Hoopvol stemt de ambitie van een jonge generatie die zich, zo blijkt het het onderzoek, meer dan oudere generaties in wil zetten voor een gezonde en duurzame stad. Het gehele onderzoeksrapport is vanaf 10 januari te downloaden.
Noot voor de redactie
Voor vragen of aanvullende onderzoeksresultaten, of meer informatie op een specifiek thema, neem contact op met Jitske van der Goot, via 06-45250066 of via .
Bron persbericht: De Gezonde Stad Monitor 2023
