Jongeren kunnen sinds 1901 iedere dag hun recht op onderwijs vieren. Vanaf dat moment is in Nederland sprake van leerplicht. Dit houdt in dat kinderen tussen de 5 en 18 jaar onderwijs mogen volgen tot ze een startkwalificatie hebben. Realiseren jongeren zich vandaag de dag wat een privilege het is dat zij niet hoeven te werken, maar in de schoolbanken kunnen wegzwijmelen bij de verhalen van hun geschiedenisdocent over verzet en helden uit het verleden?
Normaal gesproken zorgt de leerplichtwet ervoor dat jongeren hun lesprogramma afronden. Nu gaan zij liever zelf in verzet en gebruiken scholieren de leerplicht om klimaatproblemen te belichten. Is de nieuwe generatie dan toch niet passief als soms wordt gesteld?
Spijbelen voor het milieu
Het begon allemaal met de vijftienjarige Greta Thunberg. Elke vrijdag stond zij met een spandoek tegen klimaatverandering bij het Zweedse parlement. Haar actie trok al snel de aandacht van andere scholieren. Er ontstonden klimaatprotesten in onder andere Canada, Duitsland, Zwitserland en België.
Ook in Nederland volgden scholieren Greta’s voorbeeld. In plaats van hun lessen te volgen besloten ze mee te lopen in protesten. Hun doel is een beter klimaatbeleid. De eerste bijeenkomst in Den Haag kreeg ruim 15.000 kinderen op de been en ook in Amsterdam protesteerden meer dan 2.000 scholieren. Er moet iets veranderen vinden ze, en als de politiek niets doet blijven ze actie voeren.
Een dag vrij
De scholieren in Nederland kregen meteen steun van scholen en wetenschappers. Toch klinkt er ook kritiek. Minister Arie Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) liet weten dat de leerplicht belangrijker is: “Onderwijs is onderwijs en aan spijbelen gaan we geen ruimte bieden.” Daarnaast viel online vaak het verwijt dat de kinderen gewoon een dag vrij wilden.
Is dat van de volwassenen een kinderachtige klacht? Er zijn ongetwijfeld tieners die graag een dag school overslaan, wie wilde dat vroeger niet? Waarom zou een dag vrij niet samen kunnen gaan met een oprechte bezorgdheid om het milieu?
Generatie Z (1995 – 2010) krijgt vaker kritiek: ze zouden verslaafd zijn aan hun telefoon, alleen nog maar naar YouTube en vloggers kijken en ongeïnteresseerd zijn in politiek en de maatschappij. Maar het zijn juist deze jongeren die zich zorgen maken over de impact van de mensheid op het milieu. En als eerste generatie full digital natives laten zij zien dat ze hun online vaardigheden ook kunnen inzetten voor activisme. Op het Youth for Climate platform delen ze informatie over de protesten, bieden ze een voorbeeldbrief voor een verlofaanvraag en vragen ze om een financiële bijdrage om hun acties te bekostigen. De social media kanalen van de klimaatbeweging groeien gestaag, bekende Nederlanders sluiten zich bij de scholieren aan en milieuorganisaties geven aan jaloers te zijn op het enorme bereik. Ze zijn nog jong, maar weten al goed hoe ze mensen moeten mobiliseren voor een onderwerp dat zij belangrijk vinden.
Dat juist deze generatie hun digitale bekwaamheid inzet voor zowel Snapchat als het klimaat past bij hun belevingswereld. Uit onderzoek van Motivaction blijkt dat Generatie Z hun eigen verantwoordelijkheid hoog in het vaandel heeft staan. Ze maken zich meer zorgen om klimaatverandering en vinden duurzaamheid en je steentje bijdragen aan de wereld belangrijker dan oudere groepen. Die milieubewuste mindset telt zelfs op de arbeidsmarkt: de helft van Gen Z vindt het belangrijk om te werken voor een bedrijf dat bijdraagt aan een betere wereld. Kortom, de jongeren van nu hebben flinke idealen. Als ze daarvoor een dag vrij nemen van school, is dat ze toch wel gegund?
Denken versus doen
Die idealen zijn natuurlijk mooi, maar na de eerste klimaatmars ging er al snel een foto rond van grote groepen scholieren bij McDonalds. De Telegraaf stuurde zelfs een verslaggever naar de fastfoodketen om de spijbelende leerlingen aan de tand te voelen. Ze hadden net allemaal tegen klimaatverandering geprotesteerd en nu zaten ze een vervuilende hamburger te eten. Dat is moeilijk met elkaar te rijmen.
Het is ook een heikel punt: je uitspreken tegen klimaatverandering is makkelijker dan er naar leven. Onze jongste generatie is niet de enige met dit probleem. Uit onderzoek van Motivaction blijkt dat millennials eveneens een duurzaam leven erg belangrijk vinden, maar nog moeite hebben om hun gedrag aan te passen. Zelfs oudere generaties lopen hier tegenaan, ze willen wel maar het mag niet te veel tijd, energie en geld kosten.
Des te opvallender was het dat veel scholieren zeiden bij de McDonalds een vegetarische burger te bestellen. Hoewel ze bij een grote vervuiler aten maakten ze daar bewust een duurzamere keuze. De wereld verbeteren is als jonge scholier moeilijk, maar met dat bewustzijn maken ze een mooi begin.
Het is jammer dat hun onderwijs er onder moet lijden. Of leer je van een klimaatprotest eigenlijk veel meer dan een les maatschappij of economie?
Wil je meer weten over Generatie Z of onze onderwijs expertise? Neem dan contact op met Maartje Rooker of Roos Thijssen.
