De weg naar een duurzamere toekomst lijkt vaak traag en hobbelig, totdat een cruciaal moment alles versnelt. Dit zogeheten kantelpunt – waarin een langdurige, stille opbouw van veranderingen plotseling een grote omslag veroorzaakt – is een fascinerend fenomeen. In een recent onderzoek, uitgevoerd door Motivaction in opdracht van Triodos Bank, wordt duidelijk dat Nederland mogelijk dichter bij deze duurzame kantelpunten staat dan velen denken.
Wat zeggen de cijfers?
Uit een peiling onder duizend Nederlanders blijkt dat bijna de helft (49%) het eens is met de stelling dat de CO2-uitstoot veel sneller omlaag moet dan nu gebeurt. Dit aantal is groter dan de groep die het er niet mee eens is (20%). Hoewel een derde van de respondenten nog onbeslist is, laat dit zien dat de meerderheid openstaat voor een versnelling van de klimaattransitie.
Toch blijkt uit het onderzoek ook dat gedrag vaak achterblijft bij intenties. De bereidheid tot verandering is er, maar daadwerkelijke actie blijft uit, tenzij duurzame keuzes goedkoper of verplicht worden gemaakt. Dit onderstreept de kracht van financiële prikkels en regelgeving om transities te versnellen.
De vijf grote transities
Het rapport van Triodos benoemt vijf domeinen waarin grote veranderingen nodig zijn:
- Energie: De overstap naar hernieuwbare bronnen zoals zonne- en windenergie.
- Grondstoffen: Stappen richting een circulaire economie.
- Voedsel: Meer lokaal en plantaardig eten.
- Maatschappij: Meer sociale cohesie en betrokkenheid in gemeenschappen.
- Welzijn: Focus op gezondheid en levenskwaliteit in plaats van puur economische groei.
Interessant genoeg is er in Nederland vaak meer steun voor verandering dan weerstand. Zo vindt bijna driekwart van de Nederlanders dat een gezonde levensstijl de norm zou moeten zijn. Voor initiatieven zoals het recht op reparatie van elektronica is brede steun. Tegelijkertijd zijn er onderwerpen, zoals een vleestaks of autodelen, waar veel weerstand tegen is.
Wat kunnen we leren?
Een opvallende conclusie uit het onderzoek is dat sociale kantelpunten vaak niet wachten op een meerderheid, maar al in gang gezet kunnen worden door een significante minderheid van ongeveer 25%. Dit biedt hoop voor beleidsmakers en bedrijven die verandering willen stimuleren. Het benadrukt echter ook het belang van slim inspelen op wat mensen al bereid zijn te doen.
Samen werken aan verandering
De klimaattransitie lijkt misschien complex en traag, maar de tekenen van hoop zijn duidelijk zichtbaar. Door beleid en initiatieven af te stemmen op de bereidheid van mensen, kunnen we de overgang naar een duurzamere samenleving versnellen. Zoals het rapport concludeert: de potentie voor snelle en radicale verandering is er – het is aan ons om deze kans te grijpen.
NRC wijdde er een mooi artikel aan. Je leest het hier.
Meer vragen over dit onderzoek? Neem contact op met Jorn Lingsma of Henk Heinen.
