MKB ziet groei 2019 somber in

15 april 2019

Ondernemers in het MKB zijn voor 2019 aanzienlijk minder positief dan dat ze in 2018 en 2017 waren. De Trendmeter Index (en index die de verwachtingen van ondernemers op 4 belangrijke indicatoren weergeeft) voor 2019 is bijna gehalveerd ten opzichte van 2018. Ondernemers verwachten nog wel groei, maar deze vlakt sterk af na de jaren 2017 en 2018.

Ondernemers binnen het MKB zijn over 2019 nog steeds positief, de index staat voor 2019 op +14 waar hij een jaar geleden nog op +27 stond. Zowel de orderportefeuille (-15 tov 2018) als de winstgevendheid (-16 ten opzichte van 2018) levert fors in. Maar percentueel doen de investeringen de grootste stap terug, van +17 naar +5 is dit een daling van maar liefst 70%.

Rob Doornbos, senior research consultant bij Motivaction: MKB'ers doen vooral op het gebied van de investeringen dit jaar pas op de plaats. Voor dit jaar verwachten zij een investeringsniveau dat (in euro's) vergelijkbaar is met 2018, maar niet verder groeit. Dat is geen goed teken omdat investeringen vaak een input is voor de bedrijfsgroei in de jaren erna".

Daarbij verwacht men ook dat de groei in werkgelegenheid verder afvlakt (-8 tov 2018). Doornbos: "Dat kan te maken hebben met krapte op de arbeidsmarkt, maar ik denk dat men ook voorzichtiger wordt met het aantrekken van nieuw personeel. Hierbij kan de onzekerheid die bijvoorbeeld de Brexit in de markt brengt, zeker een rol spelen."

Grote verschillen tussen ondernemers

Voor 2019 zien we grote verschillen tussen de typen ondernemers die we onderscheiden. Op basis van uitgebreid onderzoek onderscheidt Motivaction met het BusinessLocus model 6 groepen ondernemers op basis van hun drijfveren voor ondernemerschap. Binnen dit model is het vooruitgangsdenken een belangrijke variabele die verklaart hoe MKB'ers in hun ondernemerschap staan. We zien dat vooral bij de Jagers en Ontplooiers, groepen ondernemers waarbij dit vooruitgangsdenken sterk is ontwikkeld, het optimisme overheerst. Vooral de Jagers verwachten komend jaar een sterke groei: de index bij hen staat maar liefst op +30. De overige groepen zijn voor 2019 aanzienlijk terughoudender.

2018 viel achteraf toch wat tegen

De resultaten maken ook duidelijk dat de eerste tekenen van afkoeling in 2018 al zichtbaar waren. De (hooggespannen) verwachtingen van de ondernemers voor het jaar 2018, blijken vaak te optimistisch te zijn geweest. De uitkomsten van het onderzoek laten zien dat op alle gebieden de realisatie achterblijft bij de verwachtingen die ze hadden.

Nadere analyse laat zien dat de groei in 2018 nog wel breed gedragen werd in het hele MKB: met uitzondering van de MKB-ers die aangeduid worden met de term Einzelgängers, hebben alle MKB-ondernemers in 2018 groei hebben weten te bewerkstelligen. Vooral bij de Jagers (met 28% meer groei dan krimp) en Ontplooiers (+20) was er nog sprake van sterke groei.

Voor Nederland als geheel maakt optimisme plaats voor pessimisme

Als we ondernemers vragen naar hun verwachtingen voor Nederland als geheel, dan is het optimisme voor 2018 (59% optimisten tegenover 9% pessimisten) omgeslagen in pessimisme voor 2019 (24% optimisten tegenover 30% pessimisten). Per saldo blijken ondernemers voor zichzelf dus aanzienlijk positiever dan voor Nederland als geheel. Dat hebben we in het verleden wel vaker gezien, maar het gat is nu wel erg groot.

Niet alle ondernemers zijn negatief over de Nederlandse vooruitzichten

Maar niet alle MKB-ondernemers zijn pessimistisch over de vooruitzichten voor Nederland. Uit de extra analyse op de MKB Trendmeter index blijkt dat in 2019 uitsluitend de groep ondernemers die als Jagers kunnen worden aangeduid, optimisme over de vooruitzichten nog de overhand heeft (34% verwacht verbetering, 27% verslechtering). Jagers kenmerken zich doordat het doorgewinterde optimisten zijn, zij denken vooral in kansen in plaats van bedreigingen. Bij de Ontplooiers “ die doorgaans ook zeer positief zijn" houden de optimisten en pessimisten elkaar in evenwicht. Bij de overige groepen overheerst het pessimisme.