Non-binair mag dan wel een ‘nieuw’ begrip zijn voor de meeste mensen, je niet thuis voelen in de categorie van man of vrouw is al langer bekend binnen de LHBTI-gemeenschap. Het begrip non-binair kent bijvoorbeeld een langere geschiedenis met woorden zoals ‘gender non-conforming’ of ‘genderqueer’. Niet-westerse culturen hebben soms al eeuwen een woord voor wie niet als man of als vrouw gezien wil worden. Eind juli werd non-binair op heftige wijze in het nieuws geslingerd door de mishandeling van de 14-jarige Frédérique uit Amstelveen. Zij (het voornaamwoord waar ze zich comfortabel bij voelt volgens haar vader) werd lastig gevallen door een jongen van dezelfde leeftijd omdat ze geen antwoord wilde geven op de vraag of ze een jongen of een meisje was. Omdat dat niet zou moeten uitmaken.
Dit droevige maar ook trotse voorbeeld maakte het terrein van genderidentiteit en genderexpressie ineens heel toegankelijk voor het grote publiek. Maar al langer draagt bijvoorbeeld een grote artiest als Sam Smith, die zich openlijk als non-binair identificeert, bij aan de zichtbaarheid van mensen die zich niet herkennen in de categorieën man of vrouw. Het bedrijfsleven begint te reageren: van het wereldwijde Mastercard tot onze eigen HEMA, wordt met concrete producten rekening met de behoeften van non-binaire mensen. En in onze onderzoekswereld groeit het besef dat je mensen niet meer met goed fatsoen kan laten kiezen uit twee smaken bij de aloude vraag naar hun ‘geslacht’. Dat gaan wij bij Motivaction binnenkort dan ook anders doen.
Omdat anders denken over gender pas recent een grote vlucht nam, is het logisch om te verwachten dat vooral onder jongeren de acceptatie van non-binaire mensen groot is (misschien dacht je net wel: “Sam wie?”). Dat wordt in internationaal onderzoek ook wel bevestigd. Toch zagen we in de Nederlandse bevolking een iets ander verhaal. In ons Mentality-model kijken wij namelijk niet enkel naar leeftijd, maar voornamelijk naar de waarden van de verschillende groepen. En wanneer je deze waarden aanspreekt en mensen bevraagt naar hun mening over gender, laat het zien dat waarden misschien wel belangrijker zijn dan leeftijd.
Met stellingen als “Ik vind dat mensen niet alleen man óf vrouw hoeven te zijn” zijn mensen tussen de 18 en 25 jaar het vaker eens dan oudere mensen, maar het verschil is niet groot (50% onder de jonge groep tegen 43% in heel Nederland). En in de grote steden zijn mensen het er iets vaker mee eens (55%) dan in de rest van het land. Opleidingsniveau maakt geen verschil. Maar als we kijken naar Mentality-milieu, zien we dat onder Traditionele burgers slechts 26% het eens is met de stelling, terwijl dat bij de Postmaterialisten 68% is. In beide milieus komen zowel oudere als jongere mensen voor. Wat de mensen in zo’n milieu bindt, zijn overeenkomstige waarden, of ze nu jong of oud zijn. Traditionele burgers hechten aan ‘family values’ en houden de dingen graag bij het oude, terwijl Postmaterialisten vinden dat je jezelf moet kunnen ontplooien zoals jij dat wilt en dat de maatschappij moet veranderen als bepaalde groepen niet gelijk worden behandeld.
Opvattingen over non-binaire mensen hangen samen met andere opvattingen over traditionele genderrollen. Zo zien we dat Postmaterialisten het ook veel vaker eens zijn met de stelling “Ik vind dat twee mannen of twee vrouwen prima in staat zijn om kinderen op te voeden” en Traditionele burgers veel minder (95% vs. 67%) . Andersom zijn Traditionele burgers het veel vaker eens met “De rol die de vrouw in de maatschappij moet vervullen is die van goede moeder en echtgenote” dan Postmaterialisten (49% vs. 5%). Wat we ook zien aan de cijfers bij deze stellingen, is dat onder de meest traditionele groep in het model de acceptatie van werkende vrouwen en ouderparen met hetzelfde gender veel verder is dan de acceptatie van non-binaire mensen.
Inzicht in waarden helpt om verder te kijken dan simpele categorieën zoals leeftijdsgroepen. Het heeft meestal niet veel zin om jongeren (of ouderen) over één kam te scheren, de verschillen in houding en gedrag binnen een leeftijdsgroep zijn enorm. We zien trouwens ook niet vaak wezenlijke verschillen tussen mannen en vrouwen in ons onderzoek.
Ben je ook benieuwd naar hoe Mentality deze waarden in de kaart brengt én hoe waarden van invloed zijn op de mening van mensen? Kijk onze Mentality webcast terug!
