De Week van de Laaggeletterdheid, dit jaar van 8 tot 15 september, is een jaarlijks terugkerend evenement dat aandacht vraagt voor de ongeveer 2,5 miljoen volwassenen in Nederland die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen en digitale vaardigheden. Laaggeletterdheid heeft verstrekkende gevolgen voor het dagelijks leven van mensen, vooral als het gaat om het begrijpen van complexe informatie van bijvoorbeeld overheidsinstanties en andere dienstverleners.
Laaggeletterdheid in Nederland
Laaggeletterdheid is een uitdaging waar veel mensen in Nederland mee te maken hebben. Volgens de Stichting Lezen en Schrijven zijn er in Nederland 2,5 miljoen volwassenen die moeite hebben met basisvaardigheden zoals lezen, schrijven en digitale communicatie. Dit heeft niet alleen invloed op hun persoonlijke leven, maar ook op hun participatie in de samenleving en hun toegang tot essentiële diensten.
De oorzaken van laaggeletterdheid zijn divers. Sommigen hebben door omstandigheden hun school niet afgemaakt, terwijl anderen een leerachterstand hebben opgelopen of als migrant te weinig onderwijs hebben genoten in hun nieuwe taal. Deze diversiteit vraagt om een breed scala aan oplossingen, maar vooral ook om een inclusieve benadering van communicatie en dienstverlening door overheden en andere publieke diensten.
Het belang van inclusieve communicatie
Inclusieve communicatie betekent dat informatie zo wordt geformuleerd dat deze begrijpelijk is voor iedereen, ongeacht hun taal- of leesvaardigheid. Dit is vooral belangrijk voor overheidscommunicatie, omdat complexe en juridische taal vaak lastig te begrijpen is voor mensen met een lage taalvaardigheid. Hierdoor kunnen zij belangrijke informatie missen of verkeerd interpreteren, wat kan leiden tot misverstanden en zelfs juridische problemen.
De rol van laaggeletterden in onderzoek
Voor effectief beleid en betere dienstverlening is het noodzakelijk dat overheden en andere instanties direct in contact komen met de doelgroep die zij willen bereiken. Dit betekent dat laaggeletterden actief betrokken moeten worden bij respondentenselectie in onderzoeken.
Wanneer laaggeletterden niet worden meegenomen in onderzoek, worden hun specifieke behoeften en uitdagingen niet voldoende in kaart gebracht. Dit leidt tot een communicatie- en dienstverleningskloof die vooral voor deze kwetsbare groep nadelige gevolgen kan hebben. Door hen echter actief te betrekken, krijgen onderzoekers een volledig beeld van hoe communicatie wordt ontvangen en kunnen zij aanbevelingen doen om deze te verbeteren.
Praktijkvoorbeeld
Een mooi praktijkvoorbeeld is terug te vinden in een onderzoek uitgevoerd door Motivaction in opdracht van de Belastingdienst. Hiervoor werden laaggeletterden specifiek geselecteerd om te helpen begrijpen hoe deze groep belastinginformatie verwerkt. Dit onderzoek toonde aan dat laaggeletterden vaak moeite hebben met het begrijpen van brieven en formulieren van de Belastingdienst. Door deze bevindingen heeft de Belastingdienst barrières kunnen identificeren en concrete stappen kunnen ondernemen om hun communicatie toegankelijker te maken zoals vereenvoudigde brieven en gebruiksvriendelijke online platformen.
Vragen over Diversiteit en Inclusie bij het doen van onderzoek of respondentenselectie? Neem contact op met onze experts D&I (André Kamphuis) en/of Naomi Gaspersz van ons in-house selectiebureau M-select.
Bronnen: Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC
