Nederland verkeert momenteel in onzekere tijden. Hoewel de economie langzaam van het slot gaat, werknemers vaker kantoor bezoeken en de horeca weer open mag hebben ondernemers het nog steeds zwaar. Voor veel mkb’ers en zzp’ers is het afwachten hoe hun bedrijf uit de crisis komt, en of dat überhaupt lukt. Hoe beïnvloedt die onzekerheid hun bedrijfsvoering? En welke rol speelt hun ondernemersstijl?
Verwachtingen van ondernemers
Om grip te krijgen op de overlevingskansen van ondernemers is aandacht voor de onzekerheid die zij ervaren cruciaal. “We zien dat de economische onzekerheid niet eerder in de afgelopen 25 jaar zo hoog was”, stelt Sjoerd Hardeman (Universiteit Utrecht). “Uit historisch onderzoek blijkt dat onzekerheid op macroniveau gepaard gaat met lagere economische groei. Op microniveau blijven investeringen achter en vallen meer bedrijven om.”
Hardeman’s onderzoek toont dat 50% van de bedrijven tijdens de coronacrisis in onzekerheid verkeert. Slechts 75% verwacht te overleven. “De omzetverwachtingen zijn negatief voor zowel de groep die verwacht om te vallen als de groep die erop vertrouwt dat zij de crisis overleven. Als we kijken naar omzetonzekerheid vindt er echter een tweedeling plaats: bedrijven die aangeven de crisis niet te overleven voelen duidelijk meer onzekerheid dan bedrijven die denken na de crisis nog te bestaan”, zegt Hardeman. Hij stelt daarom ook voor de subjectieve (ervaren) onzekerheid een grotere rol te geven in het begeleiden van bedrijven.
De ene ondernemer is de ander niet
Bijna alle ondernemers worden door de huidige crisis geraakt. Ze zijn massaal financieel op de rem gaan staan en een kwart heeft helemaal moeten stoppen met ondernemen. De eerste reacties op de ontstane onzekerheid zijn nogal primair van aard.
Maar hoe men vervolgens handelt is niet voor elke ondernemer gelijk. Hoe kan het dat de ene ondernemer zich laat opslokken door de onzekerheid, terwijl de ander de schouders eronder zet? Een mogelijke verklaring hiervoor is te vinden in hun attitudes, drijfveren en ondernemersstijlen. Deze aspecten van de ondernemer en meer heeft Motivaction gevat in zes ondernemerstypen in het BusinessLocus-model.
Sinds het begin van de coronacrisis onderzoekt Motivaction samen met MKB Servicedesk onder ondernemers hoe zij omgaan met de situatie en wat de relatie is tussen deze reactie en hun ondernemersstijl. Hierin zien we drie reacties veel terugkomen:
- Business as usual
Er zijn ondernemers die slechts een beperkte impact van het coronavirus op hun werkzaamheden zien. Dat zijn in het BusinessLocus-model bijvoorbeeld de hoeders en de jagers. Hoeders stellen dat de zaken min of meer gewoon doorlopen. Deze houding kan komen doordat alles goed geregeld is, maar ook door een gebrekkige analyse van wat er in de toekomst op hen af komt. Aan de andere kant hebben jagers wel hun blik gericht op de toekomst en hebben ze er vertrouwen in dat ze uit deze situatie komen, maar niet het idee dat ze hun eigen gedrag daarop zouden moeten afstemmen. Ze zijn tenslotte goed bezig. - Beperkte inzet van resources
Voorbeelden van ondernemers die deze houding hebben zijn experts en pragmatici. Experts zien een geringe impact op hun bedrijf en maken weinig gebruik van de steunmaatregelen. Ze hebben ook weinig vertrouwen in hun werknemers en vragen werknemers daardoor niet om met ideeën of oplossingen te komen. Aan de andere kant hebben ze het gevoel dat ze er alleen voor staan. Ook pragmatici hebben het gevoel dat zij in hun eentje de klus moeten klaren. Bij hen zit het niet in een gebrek aan vertrouwen, maar komt de notie dat medewerkers (bruikbare) ideeën kunnen hebben om de crisis te overleven niet bij ze op. Door de grote impact op hun omzet staan pragmatici vooral in overlevingsstand. - Leven in de eigen bubbel
Ontplooiers zijn normaal gesproken hoopvolle ondernemers die graag ontwikkelen en innoveren, maar nu hard worden getroffen. Zij trappen flink op de financiële rem om door de crisis heen te komen. Ondanks de klap hebben ze er vertrouwen in dat ze het redden, en ze zien hun werknemers als waardevolle toevoeging om hierbij te helpen. Ontplooiers hebben echter moeite om buiten de bestaande kaders te denken, wat in deze crisis hun valkuil kan zijn. De onvoorspelbaarheid van de coronacrisis leidt bij hen tot starheid.
Hoe help je ondernemers de crisis door?
Een belangrijke manier om mkb’ers en zzp’ers succesvol door de crisis te helpen is onzekerheid verminderen. Dat kan door bedrijven te helpen verder vooruit te kijken. We zien dat bedrijven die verder vooruitkijken minder onzekerheid melden. En zoals blijkt uit Hardeman’s onderzoek, is er een sterke relatie tussen onzekerheid en de verwachting om de crisis niet te overleven. Om te voorkomen dat dit een selffulfilling prophecy wordt moeten we bedrijven helpen vooruitkijken en niet in het hier en nu te blijven hangen. Dat kan door de ondersteuning van bedrijven goed en efficiënt uit te voeren, zodat zij zich kunnen focussen op de tijd na corona. Daarnaast moeten kennis- en informatieverstrekkers ervoor zorgen dat bedrijven snel en makkelijk informatie kunnen vergaren.
Maar ook hier is het belangrijk om rekening te houden met de onderlinge verschillen. Afhankelijk van het type ondernemer waar je mee te maken hebt zal er een andere behoefte zijn:
- Help hoeders een analyse van de situatie te maken en met het plannen op de lange termijn
- Kom met alternatieven voor ontplooiers waardoor ze kunnen ‘omdenken’
- Biedt pragmatici perspectief en vertrouwen in hun medewerkers, geef het personeel een stem
- Help jagers bij het maken van een analyse en maak ze duidelijk waar ze staan
- Maak experts wegwijs in de bestaande regelingen en herstel het vertrouwen in hun eigen personeel
Wil je meer weten over de verschillende typen ondernemers en hun reactie op de huidige crisis? Kijk dan de webinar ‘Effectieve B2B-marketing in tijden van corona’ terug.
Neem bij vragen contact op met Rob Doornbos.
