Veel Amsterdammers zijn blij met de Noord/Zuidlijn, maar vooral in Noord klinkt gemor

Amsterdam, 3 juli 2019 – 22 juli rijdt de Noord/Zuidlijn precies 1 jaar. Hoewel de aanleg van de lijn lange tijd bestempeld is als hoofdpijndossier (lange bouwtijd, enorme budgetoverschrijdingen en verzakte woningen in het centrum), lijkt het erop dat na een jaar veel Amsterdammers de lijn in hun hart gesloten hebben.  61% ziet de lijn als een verbetering voor Amsterdam en  28% als een verbetering voor hen persoonlijk ten opzichte van de oude OV-situatie. Toch is niet iedereen tevreden. De grootste onvrede over de NZL is gemeten in Amsterdam Noord; weliswaar ziet 56% van de Noordamsterdammers de lijn als een verbetering voor Amsterdam, maar 39% ziet de NZL als een verslechtering voor hen persoonlijk ten opzichte van de oude OV-situatie. Dit percentage van 39% in Amsterdam Noord  ligt in de rest van Amsterdam een stuk lager (13%).  Dit en meer blijkt uit de vandaag gepresenteerde resultaten van een onderzoek dat marktonderzoeksbureau Motivaction uitvoerde onder 521 Amsterdammers samen met mobiliteitsdeskundige Rob van der Bijl (Favas.net).

61% ziet de NZL als een verbetering voor Amsterdam

De NZL verbindt Amsterdam Noord met het centrum en Amsterdam Zuid en omgekeerd. De resultaten laten zien dat 61% van de Amsterdammers van mening is dat de NZL een verbetering is voor Amsterdam. Op de vraag of zij de lijn persoonlijk een verbetering vinden, zegt een veel lager percentage (28%) dat dit zo is. Verder vindt 57% de lijn geen verbetering maar ook geen verslechtering en 16% ervaart een verslechtering voor zichzelf ten opzichte van de OV-situatie voor 22 juli 2018. Bewoners van stadsdeel Centrum en Stadsdeel Zuid zijn het meest positief. Relatief veel  Noordamsterdammers (39%) daarentegen zien de komst van de NZL als een verslechtering voor hen persoonlijk.

Tabel 1 De NZL is voor mij ten opzichte van de oude OV-situatie van voor 22 juli 2018:

Tabel 2: De NZL is voor Amsterdam ten opzichte van de oude OV-situatie van voor 22 juli 2018:

Percentages weet niet/geen mening niet opgenomen in deze tabel

Pendelbussen in Noord belangrijke bron van onvrede

Naast lof zijn kritische geluiden dus vooral in Amsterdam Noord te horen. Belangrijk om te noemen is dat Noordamsterdammers veel meer gebruik maken van de NZL dan de andere Amsterdammers (zo zegt 14% van de geïnterviewde Noordamsterdammers de NZL dagelijks te gebruiken tegen 2% van de andere Amsterdammers). De afhankelijkheid van de NZL is in Noord-Amsterdam het gevolg van een drastische wijziging in het OV-net, waarbij directe buslijnen naar Amsterdam Centraal Station zijn vervangen door pendelbussen die Noordamsterdammers naar de twee Noordstations (Noord en Noorderpark) moeten brengen en niet meer naar Amsterdam Centraal. Als reden voor verslechtering van hun persoonlijke OV-situatie noemt die 39% Noordamsterdammers dan ook dat zij langere reistijden hebben dan ervoor (46%), zij meer geld kwijt zijn (41%), de pendelbussen onpraktisch zijn en niet goed aansluiten op de NZL (23%) en dat de Noordelijke metrostations onveilig aanvoelen (26%).

33% van de Noordamsterdammers ziet de NZL juist als een verbetering van hun persoonlijke situatie. Dit lijkt te maken te hebben met dat hun woning of werk gunstiger gesitueerd is ten opzichte van de metrostations in Noord. Zo zegt bijvoorbeeld 83% van de tevreden Noordamsterdammers dat zij juist kortere reistijden hebben.

Actie in Amsterdam Noord gewenst

Rob van der Bijl voorspelde vooraf de ontevredenheid in Noord.  Het onderzoek bevestigt zijn vermoedens, dat de NZL weliswaar enkele belangrijke punten in de stad snel met elkaar verbindt (bijvoorbeeld Noord met De Pijp en Rokin met De Pijp), maar dat de stedelijke omgeving van het stadsdeel Noord veel minder goed wordt ontsloten zoals dat wel het geval was bij het oude fijnmazigere busnet. De twee stations in Noord liggen bovendien ver van de oostelijke en westelijke flanken van dit uitgestrekte stadsdeel. Het aanvullende busnet met pendelbussen zou hier in theorie uitkomst moeten bieden,  maar de totale verplaatsing voor de Noordamsterdammers die niet dichtbij een van de twee stations wonen, wordt niet alleen als langzamer ervaren (overstappen, kwaliteit aansluiting van met name metro op bus), maar ook duurder (langere route door omweg van pendelbus naar en van metrostations).

Het is verheugend dat de NZL van ooit problematisch project nu trots collectief bezit lijkt te zijn geworden van vele Amsterdammers (61%). Het is daarentegen teleurstellend, nu een jaar na de opening, dat de NZL als hoogwaardig ov-project door een grote groep Amsterdammers persoonlijk nog steeds als verslechtering wordt ervaren. Bijna vier op de tien Noordamsterdammers die de NZL een verslechtering vinden kan toch niet de bedoeling zijn. Volgens Rob van der Bijl moet er de komende tijd nagedacht worden hoe we, met name voor Noord, veel beter van de NZL gebruik kunnen maken, zonder al te geforceerd reizigers louter vanwege kostenefficiency via de metro te leiden.

Het onderzoek heeft zich beperkt tot het gebied van de gemeente Amsterdam. Het verdient aanbeveling om een vergelijkbaar onderzoek in de stedelijke regio te houden, omdat ook veel regionale reizigers (bijvoorbeeld uit Purmerend en Uithoorn) op vergelijkbare wijze hun directe busverbinding met Amsterdam Centraal zijn kwijtgeraakt.

Over het onderzoek 
Motivaction heeft online onderzoek uitgevoerd  naar de beleving van de Noord/Zuidlijn onder 521 Amsterdammers tussen de 18 en 70 jaar. Het onderzoek vond medio juni 2019 plaats.  Rob van der Bijl (Favas.net) fungeerde als adviseur met betrekking tot de vraagstelling.